Aanleiding

In september 2013 presenteerden de politieke partijen D66, PvdA en VVD een initiatiefwetsvoorstel voor een wijziging van het huwelijksvermogensrecht. Deze politieke partijen beoogden met de indiening van dit wetsvoorstel de wettelijke gemeenschap van goederen te beperken tot dat wat de beide echtgenoten ten tijde van en door hun huwelijk door hun inspanning inbrengen. De initiatiefnemers willen hiermee aansluiten bij wat de meerderheid van de bevolking wenselijk vindt en wat internationaal gebruikelijk is.

Het initiatiefwetsvoorstel is op 28 maart 2017 door de Eerste Kamer aanvaard. Het voornemen van de regering is om het initiatiefwetsvoorstel per 1 januari 2018 in werking te laten treden voor huwelijken die vanaf die datum worden gesloten.

Nadere verkenning

In zijn brief van 14 april 2017 beantwoordt staatssecretaris Wiebes van Financiën een aantal vragen in verband met het initiatiefwetsvoorstel. De vragen hebben betrekking op:

1. Het al dan niet overgaan van het eigenwoningverleden bij in beperkte gemeenschap van goederen gehuwde partners;
2. De fiscale gevolgen van voorhuwelijkse privéschulden aangegaan voor de gezamenlijke eigen woning;
3. De fiscale gevolgen van het vergoedingsrecht van het artikel 1:87 van het Burgerlijk Wetboek (BW); en
4. Het verschil in fiscale gevolgen tussen een ondernemer in de inkomstenbelasting en een ondernemer in de vennootschapsbelasting die staande het huwelijk overgaat van een beperkte naar de algehele gemeenschap van goederen.

In dit nieuwsartikel wordt op de bovenstaande vragen niet inhoudelijk ingegaan, maar wordt verwezen naar de voornoemde brief waarin een antwoord is gegeven op deze vragen en worden de bij de vragen aangedragen voorbeelden uitgewerkt. Voor de geïnteresseerde lezer wordt verwezen naar:

https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2017/04/14/beantwoording-vragen-over-beperking-wettelijke-gemeenschap-van-goederen.

In het huidige, dat wil zeggen tot 1 januari 2018 geldende, huwelijksvermogensrecht is het wettelijke standaardstelsel de algehele gemeenschap van goederen. Dat houdt in dat het voorhuwelijkse vermogen na de huwelijkssluiting in de gemeenschap valt, net als giften en erfenissen die tijdens het huwelijk worden verkregen. Indien dit wenselijk is, kan het huwelijksgoederenregime anders geregeld worden door het aangaan van huwelijkse voorwaarden. Zo kan bijvoorbeeld gekozen worden voor een beperkte gemeenschap van goederen of een gehele uitsluiting van de huwelijksgemeenschap.

Het initiatiefwetsvoorstel introduceert als standaardstelsel in het huwelijksvermogensrecht de beperkte gemeenschap van goederen. Dat betekent dat het voorhuwelijkse privévermogen, evenals erfenissen en giften die tijdens het huwelijk worden verkregen tot het privévermogen van de echtgenoten blijven behoren.

Voor mensen die in het huwelijk treden nadat het initiatiefwetsvoorstel per 1 januari 2018 in werking is getreden, is het wettelijke huwelijksgoederenregime dus vanaf de datum van het huwelijk een beperkte gemeenschap van goederen. Tot die beperkte gemeenschap behoren de goederen die afzonderlijk of samen tijdens het huwelijk zijn verkregen en de eventuele goederen die vóór het huwelijk aan de echtelieden gezamenlijk toebehoorden. Het eigen vermogen van de echtgenoten dat vóór de trouwdatum is opgebouwd, als ook de erfenissen en schenkingen behoren niet langer tot de huwelijksgoederengemeenschap. Tot de gemeenschap gaan – kort gezegd – ook behoren gezamenlijke schulden van vóór het huwelijk, schulden behorend bij goederen die voor het huwelijk aan de echtelieden gezamenlijk toebehoorden en schulden die tijdens het huwelijk zijn ontstaan. Hierop gelden als uitzondering schenkingen en erfrechtelijke verkrijgingen die door een echtgenoot tijdens het huwelijk worden verkregen.

Van het hiervoor beschreven standaardstelsel op basis van het initiatiefwetsvoorstel kan worden afgeweken door het sluiten van huwelijkse voorwaarden. Indien (aanstaande) echtgenoten bijvoorbeeld de voorkeur geven aan een algehele gemeenschap van goederen, kunnen zij dit bij de aanvang van het huwelijk, of tijdens het huwelijk, door middel van het opstellen van huwelijkse voorwaarden bij de notaris bewerkstelligen.

Gevolgen nieuw huwelijksvermogensrecht

Het nieuwe standaardstelsel van de beperkte gemeenschap zal tot andere civielrechtelijke en fiscale gevolgen leiden dan het huidige standaardstelsel van de algehele gemeenschap. Daarnaast geldt dat het stelsel een (nog) deugdelijke(r) administratie vereist voor de echtelieden. Immers, als gevolg van de introductie van het nieuwe standaardstelsel ontstaan drie vermogens:

1. Het voorhuwelijkse vermogen van de man;
2. Het voorhuwelijkse vermogen van de vrouw;
3. Het tijdens het huwelijk opgebouwde gezamenlijke vermogen.

Een eenvoudig voorbeeld, grotendeels ontleend aan het verslag van de deskundigenbijeenkomst van 7 februari 2017 met de Commissie voor Veiligheid en Justitie, zoals geplaatst op de website van de Eerste Kamer, moge de werking van het nieuwe standaardstelsel verduidelijken.

Voorbeeld

De heer en mevrouw Pietersen zijn met elkaar getrouwd in 2018. De heer Pietersen erft ná de huwelijkssluitingsdatum in 2018 in de loop van dat jaar een familiebedrijf ter waarde van  € 800.000. In het nieuwe stelsel is die onderneming ook een privéonderneming. Er is daarnaast een beperkte gemeenschap ter waarde van € 200.000.  Mevrouw Pietersen heeft in dit voorbeeld  geen eigen privévermogen en er zijn geen kinderen.

Uitwerking

Als de huidige tarieven van de Successiewet gehanteerd worden en de heer Pietersen plotseling overlijdt, vererft er € 900.000, namelijk € 800.000 privévermogen van de heer Pietersen en € 100.000 uit het gemeenschappelijke vermogen wat onverdeeld aan de heer Pietersen toebehoort. Dit houdt in dat er ruim € 200.000 boven de vrijstelling voor echtgenoten zit, deels in het 10%-tarief en deels in het 20%-tarief. Als de heer en mevrouw Pietersen in de wettelijke gemeenschap zouden zitten, zou de onderneming in de gemeenschap zitten, € 800.000, en de € 200.000 zou ook tot de gemeenschap behoren. € 500.000, namelijk de helft van het totale vermogen van € 1 miljoen - dat is onder de vrijstelling van ruim € 600.000 – zou zonder de heffing van erfbelasting naar mevrouw Pietersen vererven.

Slot

Met dit wetsvoorstel wordt ook het verhaal van privéschuldeisers op gemeenschapsgoederen geregeld. Daarnaast wordt de regeling over de draagplicht van schulden aangepast. Hierover meer in een volgend nieuwsartikel.

De wijzigingen in het huwelijksvermogensrecht hebben ook gevolgen binnen het familiebedrijf. Als adviseurs voor familiebedrijven helpen wij u graag bij het vinden van een oplossing die aansluit bij uw situatie en wensen.